Alexis Tsipras, leider van de radicaal-linkse partij Syriza, heeft een grote verkiezingsoverwinning op zak. Daarmee staat de verhouding tussen Griekenland en de rest van de eurozone weer op scherp.

De conservatieven van Nieuwe Democratie en de socialisten van Pasok maakten jarenlang de dienst uit in Griekenland. De overwinning van de partij Syriza van de 40-jarige Tsipras vormt daarom een duidelijke breuk in de Griekse politieke verhoudingen.

Maar de belofte van Alexis Tsipras om een einde te maken aan de bezuinigingspolitiek van de afgelopen jaren, zet de verhoudingen met de buitenlandse geldschieters die Griekenland van noodleningen hebben voorzien wel op scherp.

In de komende maanden moet weer stevig gepokerd worden tussen Griekenland aan de ene kant en de trojka van het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank aan de andere kant. De inzet van het pokerspel: Griekenland in of uit de eurozone.

Daarbij moeten diverse horders worden genomen. Een kort overzicht.

1) Nieuwe Griekse regering

Met bijna 95 procent van de stemmen geteld, had de partij van Alexis Tsipras in de nacht van zondag op maandag ruim 36 procent van de stemmen gehaald. Dat is goed voor in elk geval 149 zetels en misschien 150. Om alleen te kunnen regeren, waren 151 zetels nodig.

Syriza moest dus een coalitiepartner zoeken. Tsipras sprak maandagochtend met Panos Kammenos van de partij Onafhankelijke Grieken. Dat is een rechtse partij die zich fel keert tegen illegale immigratie en het over veel sociale kwesties oneens is met Syriza, maar wel de bezuinigingen afwijst die de trojka van Europese Unie, Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds het land heeft opgelegd.

De twee kwamen er maandag opvallend snel uit en besloten tot de vorming een regeringscoalitie. De coalitie zou ongeveer 162 van de 300 zetels in het parlement bezetten.

Met de beëdiging van Alexis Tsipras als nieuwe premier van Griekenland heeft Syriza alvast de eerste horde genomen: de vorming van een regering die kan onderhandelen met de Europese Unie.

2) Onderhandelen met trojka: rentelasten en bezuinigingen

Griekenland heeft sinds 2010 in totaal circa 250 miljard euro aan noodsteun gekregen van het IMF en de Europese Centrale Bank. Dat is vooral opgegaan aan het financieren van de schuld en het redden van banken. In ruil daarvoor is er zeer hard bezuinigd.

Tsipras stelt dat de schuldenlast van Griekenland nog steeds ondraaglijk hoog is en eist kwijtschelding van een belangrijk deel ervan. De staatsschuld heeft inmiddels een omvang van 175 procent van het nationaal inkomen.

De leider van Syriza wil nieuwe onderhandelingen over het krediet. Griekenland heeft op korte termijn echter wel nieuwe steun nodig van zijn geldschieters om aan lopende financiële verplichtingen te kunnen voldoen.

De trojka heeft in de aanloop naar de Griekse verkiezingen een tranche van 7,2 miljard euro aan noodsteun niet uitgekeerd, omdat het IMF, de Europese Commissie en de ECB toezeggingen willen dat een nieuwe regering zich aan de bezuinigings- en hervormingskoers houdt.

De eerste deadline hiervoor is eind februari, als vertegenwoordigers van de trojka een beoordeling moeten geven over de mate waarin Griekenland zich aan afspraken over bezuinigingen en hervormingen houdt.

Een mogelijk compromis hierbij is dat de geldschieters van Griekenland de voorwaarden voor de rentebetaling op schulden versoepelen en de looptijd van leningen verlengen, in ruil voor een belofte van Syriza dat Griekenland blijft sturen op een primair begrotingsoverschot. Ofwel: een plus op de begroting, exclusief rentebetalingen.

Afhankelijk van de uitkomst van deze onderhandelingen en het alsnog uitkeren van 7,2 miljard euro aan noodsteun, volgt een spannend moment in maart: dan moet Griekenland een tranche terugbetalen van leningen die het IMF heeft verstrekt.

3) Onderhandelingen EU: hervormen en belasten

Syriza aan de ene kant en het IMF, de ECB en de Europese Commissie aan de andere kant, moeten dus water bij de wijn doen: iets minder hard bezuinigingen, maar wel sturen op een begrotingsoverschot in ruil voor lagere rentelasten.

Maar dit is niet de enige deal die gesloten moet worden. Kern van het ideologische programma van Syriza is een breuk met de van buitenaf opgelegde hervormingskoers. Dat wil zeggen: privatisering van staatsbedrijven, het openbreken van beschermde beroepsgroepen, afslanking van de staat, lagere salarissen en pensioenen en een forse belasting op onroerend goed.

De trojka ziet deze maatregelen als noodzakelijk om de Griekse economie op de lange termijn sterker te maken, terwijl Syriza hamert op de dramatische impact op de korte termijn: koopkrachtverlies en torenhoge werkloosheid.

Als Syriza-leider Tsipras ook op dit vlak niet bereid is tot compromissen, kan dat alsnog tot een breuk leiden met Griekenlands geldschieters. Positief punt is wellicht dat Syriza niet gebonden is aan oude machthebbers in Griekenland en in het kader van corruptiebestrijding meer geld uit de informele economie kan trekken.

4) Dreigende vlucht spaargeld

Belangrijke factor de komende maanden is in wat de onderhandelingen tussen een nieuwe Griekse regering en de Europese Unie doen met de financiële stabiliteit van het land. Als Griekse banken weer te maken krijgen met een grote uitstroom van spaargeld en noodsteun nodig hebben van de centrale bank, kan een acute crisissituatie ontstaan.

Vraag is bijvoorbeeld of de Europese Centrale Bank Griekse banken zou willen redden op het moment dat onduidelijk is of een nieuwe Griekse regering een serieuze onderhandelingspartner is. Potentieel kan dit leiden tot een gevaarlijke kettingreactie.

5) Betaalt Griekenland ECB-leningen terug?

Een nieuw akkoord tussen Griekenland en de trojka moet in juli echt rond zijn, want dan heeft Griekenland miljarden nodig om aflopende leningen aan de Europese Centrale Bank terug te betalen.

Als Griekenland op dat moment eenzijdig in gebreke blijft, kan de ECB waarschijnlijk niet anders dan zijn handen aftrekken van het Griekse bankwezen. In dat scenario is een formeel faillissement van Griekenland en een vertrek uit de eurozone lastig te vermijden.

Bron: Z24/ANP

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl